Kemik grefti bir diğer adıyla kemik transferi, vücutta iyileşmeyen kemik kırıkları gibi hasarlı olan bir kemiği ve/veya eklemi düzeltmek için tıpta sıklıkla başvurulan yöntemlerden bir tanesidir. Kemik grefti, kemiklerin onarımına yardımcı olabildiği gibi kemik kaybının olduğu durumlarda da kullanılabilir. Günümüzde kemik greftinin en çok kullanıldığı alanlardan bir tanesi diş tedavisi uygulamalarıdır. Kemik grefti nedir? Kemik grefti hangi durumlarda uygulanır? Dental kemik grefti ne demektir? gibi soruların cevabını yazının devamında bulabilirsiniz.
Kemik Grefti Nedir? Hangi Durumlarda Uygulanır?
Kemiklerin içerisinde bulunan hücreler, kemikler zarar gördüğünde onları onarmaya yardımcı olur. Ancak bazı durumlarda örneğin kemikteki kırık ileri seviyede ise kemik hücreleri kırığı onarmakta yetersiz kalabilir. Bu gibi durumlarda kemikte kırık olan veya kemik kaybı olan yere cerrahi bir operasyonla yeni bir kemik parçası yerleştirilir. Sonrasında yerleştirilen kemiğin içerisinde bulunan hücreler diğer yeni kemikle zarar görmüş kemiğin kaynamasına yardımcı olur. Pek çok farklı durumda doktorlar, hastaya kemik grefti uygulanması gerektiğine karar verebilir. Kemik grefti uygulanmasına ihtiyaç duyulan durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Zor iyileşen ve/veya iyileşmesinin mümkün olmadığı düşünülen kırıklarda,
- İskelet sistemini etkileyen bazı kanser türlerinde,
- Skolyoz gibi omurganın normal şeklinin olması gerektiği gibi olmadığı durumlarda,
- Enfeksiyon, travma, yaralanma gibi çeşitli nedenlerle kemik kaybının olan hastalarda,
- Diş implantı uygulanması gereken; ancak çeşitli sebeplerle kemik kaybı bulunan hastalarda,
- Diz protezi gibi implantlardan sonra protezin çevresindeki kemiğin gelişmesini sağlamak amacıyla kemik grefti uygulanabilir.
Dental Kemik Grefti Nedir?
Dişlerinde kemik kaybı olan veya ek kemiğe ihtiyaç duyan hastalarda çeneye hacim kazandırmak için diş kemik grefti uygulanabilir. Uygulanan kemik grefti hastanın kendi vücudundan alınabileceği gibi kadavradan da elde edilebilir. Bir diğer kemik grefti çeşidi ise sentetik kemik greftidir. Diş hekimliğinde çeşitli sebeplerle çenesinde kemik kaybı olan hastalarda kemik greftine ihtiyaç duyulabilir. Bazı hastalarda diş implantı uygulamalarından önce dental kemik greftine ihtiyaç duyulabilir. Günümüzde eksik veya hasarlı dişleri olan hastalar diş implantı tedavisi ile kendi dişlerine benzeyen diş görünümüne kavuşabilir. İmplant tedavisi sırasında çoğunlukla titanyumdan üretilen vidaya benzer bir materyal çene kemiğinin içerisine yerleştirilir. Sonrasında bu vidaların üzerine doğa diş görünümündeki protez yerleştirilir. Ancak implantın uygulanabilmesi için hastanın çene yapısının implanta uygun olması gerekir. Çenesinde kemik kaybı olan hastalarda implant uygulanabilmesi için kemik kaybının olduğu alanın yeni bir kemikle doldurulması gerekebilir. İmplant tedavisinin yanı sıra takma diş yapılması gereken hastalarda çene yapısının düzenlenmesi gerekebilir. Bu nedenle dental kemik grefti bu hastalarda da yaygın olarak kullanılabilir. Bunlara ek olarak; yüzünde yaralanma veya ağır travma olan, diş çekimi sonrasında çenesinde boş alan bulunan, çeşitli sebeplerle kemik gelişiminde problem bulunan hastalarda da dental kemik greftine ihtiyaç duyulabilir.
Dental Kemik Grefti Nasıl Yapılır?
Öncelikle hastanın kemik greftine ihtiyacı olup olmadığını anlayabilmek için ağzının detaylı röntgeni çekilir. Doktorun ihtiyaç görmesi halinde röntgen çekimi tekrarlanabilir. Greftleme olarak da adlandırılan dental kemik grefti operasyonu öncesinde hekim hastaya operasyon hakkında detaylı bilgi verir. İşlem sırasında kullanılacak anestezinin türüne bağlı olarak hastanın işlemden 8-12 saat öncesinde birşey yiyip içmeyi kesmesi gerekebilir. Bunun yanı sıra hastanın kullandığı herhangi bir ilaç varsa mutlaka doktora bildirmesi önemlidir. Kan sulandırıcı özelliği bulunan ilaç kullanan hastaların doktor kontrolünde ilaçlarını bırakması gerekbilir. İşlem günü kemik greftine ihtiyacı olan hasta steril bir ortama alınır ve ilk olarak işlem uygulanacak bölge lokal anestezi yöntemiyle uyuşturulur. Diş hekimi ilaçların etkisini göstermesini bekledikten sonra yeteri kadar uyuştuğundan emin olduğunda hastanın diş etine küçük bir kesi atar ve çene kemiğinin görülebilmesi için diş eti hafifçe geriye doğru iter. Ardından kemik grefti yapılacak alan temizlenir. Hastanın kendisinden veya kadavradan alınan kemik veya sentetik olarak üretilmiş olan malzeme birlikte büyümesi planlanan iki kemiğin arasına yerleştirilir. Ardından yerleştirilen kemik, özel malzemeler kullanılarak sabitlenir. Son olarak diş eti yerine yerleştirilir ve kesi atılan alan dikişle kapatılır. Dental kemik grefti operasyonu hastanın durumuna bağlı olarak ortalama 1 saat içerisinde tamamlanır. Bazı durumlarda hastanın bir gece klinikte yatması gerekebilir. Dental kemik grefti uygulaması üç farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Bu yöntemler şu şekildedir:
- Blok kemik grefti: Çene kemiğinde kusurlu alanın büyük olduğu durumlarda tercih edilen bir greftleme yöntemidir. Blok kemik grefti sırasında 20’lik dişlerin bulunduğu alandan alınan kemik bloğu çenedeki kusurlu alana yerleştirilir. Bu işlem genellikle ön çene kemiğine doğru kemik kaybı olduğu durumlarda uygulanır.
- Sinüs lifting (sinüs kaldırma): Sinüs kaldırma yöntemi genellikle hastanın üst çenesinde implantı yerleştirmek için yeterli kemik olmadığı durumlarda uygulanır. Sinüs lifting uygulaması sırasında diş hekimi sinüsün membranını yukarı doğru kaldırır ve boşluk olan kısma kemik yerleştirir. Kısa bir süre sonra yerleştirilen kemik çene kemiği ile birleşir.
- Soket grefti: Soket kemik grefti diş hekimliğinde en yaygın kullanılan kemik grefti yöntemlerinden bir tanesidir. Soket kemik grefti uygulaması, diş çekimi sırasında kemik kaybı gelişmesini önlemek amacıyla yapılabilir.
Greftleme Uygulaması Yapıldıktan Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?
Dental kemik grefti işleminden sonra işlemi gerçekleştiren cerrah, hastaya ağrı kesici özelliği olan bazı ilaçları kullanmasını önerebilir. Kemik grefti operasyonundan sonra, yerleştirilen kemiğin diğer kemiklerle bütünleşmesi için belirli bir süre beklenmesi gerekir. Bu nedenle operasyon sonrasında hastaların hekimlerinin talimatlarına uyması oldukça önemlidir. Dental kemik grefti uygulamasından sonra dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Operasyondan sonra birkaç gün ağrı ve şişlik olması normaldir. Düzenli aralıklarla soğuk kompres uygulamak ağrıyı ve şişliği hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Hekimin önerdiği süre boyunca katı yiyeceklerden uzak durmak, sıvı veya yumuşak gıdalarla beslenmek önemlidir.
- Operasyondan sonraki birkaç gün sıcak içecek ve yiyeceklerden uzak durulması önerilir.
- Ağır fiziksel aktiviteler dikişli alanın zarar görmesine neden olabilir.
- İşlemden birkaç hafta sonra ağrının geçmesi ve çenenin eski haline geri dönmesi gerekir. Geçmeyen ağrı ve şişlik durumunda vakit kaybetmeden doktora bilgi verilmelidir.
Dental Kemik Greftinin Yan Etkileri Nelerdir?
Kemik grefti uygulamalarından sonra en sık karşılaşılan yan etkilerin başında ağrı ve şişlik gelir. Ancak ağrı ve şişliğin kısa bir süre sonra kaybolması beklenir. Geçmeyen ağrı durumunda mutlaka doktora danışılmalıdır. Bunların yanı sıra dental kemik greftinin başlıca yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kanama,
- Yemek yerken zorlanma,
- Her cerrahi işlemde olduğu gibi enfeksiyon riski dental kemik grefti uygulamaları sonrasında da görülebilir.
Bazı durumlarda yeni yerleştirilen kemik diğer kemiklerle uyum sağlamayabilir. Bu durumda hasta şiddetli ağrı hissedebilir. Geçmeyen veya şiddetlenen ağrı durumunda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve gerekli kontroller yaptırılmalıdır. Kemik grefti uygulamaları lokal anestezi ve sedasyon altında gerçekleştirilen işlemler olduğu için çoğunlukla hastalar işlem sırasında ağrı veya acı hissetmez. Kemik kaybının olduğu durumlarda dental kemik grefti hem estetik açıdan hem de sağlık açısından fayda sağlayabilir. Siz de ağız ve diş sağlığı konusunda gereken adımları atmayı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
* Bu içeriğin geliştirilmesinde İsü Dent Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde ISUDENT’de tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.