Gece Diş Gıcırdatma Neden Olur?

Dişlerin sıkılması veya birbirine sürtülerek gıcırdama sesinin çıkarılması, diş gıcırdatma (bruksizm) olarak adlandırılır. Dişlerin bilinçsiz bir şekilde gıcırdatılması gece veya gündüz görülebilse de genellikle yaygın olan tipi, uyku bruksizmidir. Bruksizm, aynı zamanda bir uyku hareket bozukluğu olarak da bilinir.

Uyku esnasında diş sıkma veya gıcırdatma sorunu olan bireylerde horlama veya uykuda solunum durması (uyku apnesi) gibi sorunların da görülme ihtimali yükselir. Hafif seyreden bruksizm, herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Ancak bu durumun sürekli devam etmesi ve şiddetli olması, ağız ve diş yapısına zarar vereceğinden mutlaka tedavi gerektirir.

Diş Gıcırdatması Neden Olur?

Diş gıcırdatma sorununun, neden olduğu henüz kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu durumun altında yatan nedenler; fiziksel, psikolojik ve genetik kökenli faktörlerin birleşiminden oluşabilir. Uyanık durumda iken diş gıcırdatma; daha çok kaygı, stres, öfke, gerginlik gibi duygusal değişimlerden veya aşırı konsantrasyon durumundan kaynaklanır. Uyku bruksizmi ise uyku sırasında görülen uyarılmalar veya uykuyla ilişkili olan bir çiğneme aktivitesinden dolayı gelişebilir.

Uykuda Diş Gıcırdatma Nedenleri Nelerdir?

Uykuda diş gıcırdatma, yaygın şekilde görülen bir sağlık sorunudur. Nedeni kesin olarak bilinmese de, bu durumun gelişme olasılığını güçlendiren birtakım risk faktörlerinden söz edilebilir. Aile öyküsü, kişide bulunan diğer hastalıklar, stres ve iş yaşantısına ilişkin sorunlar, uyku problemleri ve uyku düzenine ilişkin aksaklıklar, kullanılan ilaçlar ve daha pek çok durum diş gıcırdatmayı beraberinde getirebilir. Ancak çoğu bruksizm olgusunda kesin olarak tespit edilebilecek tek bir nedenden bahsetmek mümkün değildir.

Diş Gıcırdatma Belirtileri Nelerdir?

Diş gıcırdatma, genellikle kişi ile aynı odada uyuyan bir diğer birey tarafından fark edilebilen aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Diğer kişiyi uyandırabilecek düzeyde diş sıkma, çiğneme ve gıcırdatma sesi
• Basık, kırık veya yontulmuş diş görünümü
• Yanak içlerinde hasar
• Diş minesinde aşınma ve buna bağlı olarak dişlerde hassasiyet, ağrı gibi sorunlar
• Yorgun ve gergin çene kaslarından kaynaklı gelişen çene ağrısı, aynı soruna bağlı olarak uyandıktan bir süre sonra tamamen kapanmayan veya açılmayan kilitlenmiş bir çene
• Kulak ağrısı şeklinde hissedilen yüz, yanak ve çene ağrısı
• Gerilim tipi baş ağrısı
• Uyku bozuklukları

Diş Gıcırdatma Geceleri Neden Artar?

Bruksizm sorunu ile mücadele eden kişilerin büyük bir kısmında uyanıklık halinde herhangi bir sorun söz konusu değil. Uyku ile birlikte bilincin kaybolması, diş sıkma ve gıcırdatma hareketlerinin istemsizce gerçekleştirilmesini kolaylaştırır. Ayrıca horlama, kafeinli içecek tüketimi, stres gibi gece uykusunun kalitesini düşüren faktörler, uyku arasında kas faaliyetlerini kolaylaştırdığından, uykuda bu gibi istemsiz faaliyetlerin görülme olasılığı yükselir.

Uykuda Diş Gıcırdatma Hangi Faktörlere Bağlı Artar?

Uykuda diş gıcırdatma problemine yol açabilecek bazı faktörler şunlardır:

• Yoğun stres: Şiddetli kaygı, stres, öfke, hayal kırıklığı veya yorgunluk uykuda diş gıcırdatmaya yol açabilir.
• Kişilik yapısı: Karakter olarak agresif, hiperaktif veya hırslı bir yapıya sahip olan kişilerde uykuda diş gıcırdatma sorununun gözlenme olasılığı daha yüksektir.
• Yaş: Diş gıcırdatma problemi, genel olarak küçük çocuklar arasında daha yaygın şekilde gözlenir. Genç yetişkinlikte de karşılaşılmakla birlikte, bu durum genellikle yaşlanma ile birlikte ortadan kalkma eğilimindedir.
• Genetik yatkınlık: Uyku bruksizminde söz konusu olan bir diğer risk faktörü de genetik yatkınlıktır. Ailesinde diş gıcırdatma sorunu bulunan kişilerde bu problemin baş gösterme olasılığı çok daha yüksektir.
• İlaçlar: Bazı durumlarda psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan antidepresanlar ile birtakım farklı ilaçlar uyku düzenini ve kas faaliyetlerini değiştirerek diş gıcırdatma eğilimine yol açabilir.
• Sigara, tütün ürünleri ve beslenme alışkanlıkları: Sigara ve diğer tütün mamullerinin kullanımı, alkol ve kafein içeren içeceklerin yoğun tüketimi ile zararlı madde kullanımı, diş gıcırdatma problemine neden olabilir.
• Diğer hastalıklar: Epilepsi, parkinson hastalığı, uyku apnesi, gece terörü gibi uykuya ilişkin hastalıklar, demans, gastroözofageal reflü (mide reflüsü), dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi çeşitli sağlık sorunlarının beraberinde diş gıcırdatma sorununun da görülme olasılığı yüksektir.

Hamilelikte Diş Gıcırdatma

Hamilelik süreci, ağız ve diş sağlığı üzerine normalden daha fazla özen gösterilmesi gereken hassas bir dönemdir. Bu nedenle özellikle de hamilelik sürecinde başlayan diş gıcırdatma sorunu, diş ve diş etlerinin daha hassas olacağı bu dönemde mutlaka ciddiye alınmalıdır. Özellikle hamileliğin üçüncü trimesterinde bebeğin büyümesiyle birlikte anne adayının uyku kalitesi belirgin şekilde düşmeye başlar. Bu durum diş gıcırdatma sorununun oluşmasına neden olabilir.

Diş gıcırdatmaya bağlı herhangi bir diş ve diş eti hastalığının gelişmesini önlemek adına düzenli olarak diş hekimi kontrolünden geçilmeli, hekim tarafından gerekli görülmesi durumunda gece plağı kullanımı gibi önlemler alınmalıdır.

Çocuklarda Diş Gıcırdatma

Çocuklarda diş gıcırdatma sorunu, yetişkinlere oranla çok daha yaygın rastlanan bir durumdur. Çoğu zaman çocukluk çağında görülen bu sorun, büyüme ile birlikte azalarak yavaş yavaş ortadan kaybolur. Ancak çok yoğun diş gıcırdatma sorunu olduğunda dişlerde çarpıklaşma, şekil bozukluğu, kayma ve diş kaybına kadar ilerleyebilen sorunlar gelişebilir. Bu nedenle diş hekimi kontrolleri düzenli olarak yaptırılmalıdır.

Stres ve Diş Gıcırdatma

Diş gıcırdatma sorununun en önemli nedenlerinden bir tanesi olarak gösterilen durum yoğun strestir. Bruksizm görülen bireylerin büyük bir kısmında iş yaşantısının yoğun ve yorucu olduğu, gün içerisinde pek çok sorunla mücadelenin söz konusu olduğu, mutsuzluk ve kaygı gibi sorunların gözlendiği görülebilir. Bu nedenle mevcut risk faktörleri arasında en fazla üzerinde durulanlardan bir tanesi de strestir. Stresle mücadele yöntemlerinin uygulanması, yoğun kaygı durumunda ise psikiyatrik tedavilerin başlatılması diş gıcırdatma sorununda hafifleme sağlayabilir.

Bruksizm Geceleri Artar mı?

Uyanıklık bruksizmi, nadir görülen ve genellikle konsantrasyon hali ya da psikolojik bozukluklardan kaynaklanan bir durumdur. Çok daha yaygın olan uyku bruksizmi ise geceleri artan, hatta çoğu durumda yalnızca gece uykusu sırasında görülen bir sorundur. Çoğu durumda uykuda diş gıcırdatma ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Ancak bazı durumlarda gerilim tipi baş ağrısı gelişimi, çene ve yüz ağrıları, ağız açıp kapatma esnasında kulağın ön kısmında yer alan temporomandibular eklemlerden ses gelmesi gibi sorunlar gelişebilir. Bu gibi durumlarda diş gıcırdatma sorununa müdahale edilmelidir.

Diş Gıcırdatma Tedavisi

Diş gıcırdatma, genellikle herhangi bir komplikasyona yol açmaz ve hatta kişiyle aynı odayı paylaşan başka biri olmadığında bu durumun fark edilmesi imkansız olabilir. Ancak şiddetli ve sürekli olarak görülen diş gıcırdatma diş ve diş etlerinin yapısında bozulmaya ve çeşitli ağrılara neden olabilir.

Bu durumların önüne geçebilmek ve özellikle de dişleri bu etkiden koruyabilmek adına gece plağı kullanımı gerekli olabilir. Gece plağı kişiye özel olarak üretilen, dişlerin ve ağzın kalıbı çıkarılarak özel olarak hazırlanmış bir koruyucu dişliktir. Yumuşak yapıdaki bu plağın gece uyurken takılması yoğun diş sıkma ve gıcırdatma sorunundan korunmanıza yardımcı olabilir. Yine şiddetli durumlarda kas gevşeticiler ve antidepresan ilaçlardan yararlanılabilir.

Farklı bir hastalık veya uyku bozukluğu söz konusu olduğunda bunlara yönelik uygulanan tedaviler, diş gıcırdatma sorununun da hafifletilmesine yardımcı olacaktır. Öte yandan ağız ve diş bakımı konusuna gerekli hassasiyet gösterilmeli, günde iki veya üç kez dişler fırçalanmalı ve diş ipi kullanılmalıdır.

Eğer siz de uykuda diş gıcırdatma sorunu yaşıyorsanız, bir diş hekimi kontrolünden geçerek ağız ve diş sağlığınız hakkında bilgi alabilirsiniz. Aynı zamanda doktor kontrolünden geçerek bu duruma yol açabilecek sağlık etkenleri hakkında da bilgi alabilir, muayene ve testlerinizi yaptırabilirsiniz.

* Bu içeriğin geliştirilmesinde İsü Dent Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde ISUDENT’de tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.