Çarpık dişler ve düzensiz ağız yapısı, beslenme sorunlarına, güven eksikliğine ve duygusal etkilere neden olabilir. Günümüzde ortodontik tedavi, diş tellerindeki çeşitlilik sayesinde popüler hale gelerek, diş kusurlarının düzeltilmesinde yaygın olarak kabul görmektedir. Damakta darlık ve çene yapısında bozukluk, dişlerde çarpıklık ve kırıklar, dişler arasındaki boşlukların düzeltilmesinde diş teli tedavileri uygulanır. Diş teli seçenekleri arasında metal diş teli, porselen veya şeffaf diş teli, lingual diş teli, şeffaf plaklar ve kendinden kapaklı diş teli bulunur. Diş teli uygulamalarının avantajları olduğu gibi bazı dezavantajları da vardır. Bireyler, ortodonti uzmanlarının yardımıyla diş teli tedavileri arasından seçim yapma şansına sahiptir.
Ortodonti uzmanınız; sosyal hayatınız, bütçeniz, estetik kaygılarınız ve diş bozukluklarının düzeyine göre uygun tedavi seçeneğini belirler. Buna bağlı olarak da tedavi süresi kişiden kişiye değişebilir. Tedavi süresince gerekli düzeltmeler ve ilerlemenin kontrolü için düzenli olarak ortodonti uzmanınızı ziyaret etmeniz gerekir. Genellikle yetişkin bireylerin tedavileri biraz daha uzun sürer. Çocukluk dönemindeki tedaviler nispeten kısa sürelidir.
Metal Diş Teli Nedir?
Geleneksel bir yöntem olan metal diş telleri, en popüler ve en dayanıklı diş teli çeşididir. Metal diş teli İki yapıdan oluşur. Bunlar tedavi süresince dişlere yapıştırılan, yüksek kaliteli paslanmaz çelikten üretilen gümüş renkli metal braketler ve bu braketlerin içerisinden geçen ark telleridir. Ark telleri, şeffaf veya renkli lastikler kullanılarak diş tellerine bağlanır. Ortodonti uzmanınız tarafından ark telleri üzerinde ayarlamalar yapılır, sıkıştırılır veya gevşetilir. Bu sayede dişlerinizin hareketi sağlanır. Dişlerinizin hareketini sağlamak için 4-8 haftada bir ortodonti uzmanınız teller üzerinde ayarlamalar yapar.
Metal diş telleri, dişlerin ideal yerlerine getirilmesinde en hızlı ve ekonomik yoludur. Renkli lastiklerin kullanılması sebebiyle metal diş telleri, özellikle çocuk ve genç hastalar arasında yaygın kullanılır. Bunun yanı sıra plakların aksine ebeveynlerin çocuklarına onları takmalarını hatırlatmaları gerekmez. Genellikle konuşmada değişikliğe neden olmaz ve tedaviye başlamak için beklemeniz gereken belirli bir süre yoktur. Hasarlara daha az eğilimlidir; ancak diş telleri ve braketler ağız içinde tahriş ve yaralara neden olabilir. Metal diş teli bakımına özen gösterilmesi gerekir. Yemek yeme ve içme alışkanlıklarınızı değiştirmeniz ve dişlerinizi daha dikkatli kullanmanızı gerektirir. Tedavi süresince diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak zor olsa da iyi bir ağız hijyeni şarttır. Son yıllarda bazı ortodontistler, geleneksel braketleri ısıyla aktive olan ark telleriyle kullanmaktadır. Bu sayede ağzın doğal ısısının dişleri normalden daha hızlı hareket ettirmesine yardımcı olur.
Porselen Diş Teli Nedir?
Porselen diş teli, dişlerin doğal renginde bir malzemeden yapılır. “Seramik diş teli” veya “şeffaf diş teli” olarak da bilinir. Şekil, boyut ve işlev bakımından geleneksel metal diş tellerine benzese de dışarıdan daha az görünür. Dişlerde istediğiniz görüntüyü elde etmek için geleneksel diş telleri kadar etkili bir uygulamadır. Porselen diş telleri genellikle, plaklar ve lingual diş tellerinin kendileri için uygun olmadığını düşünen ve estetik odaklı gençler ve yetişkinler arasında popülerdir. Porselen diş telleri, metal diş tellerine göre biraz daha büyüktür ve metal braketlere göre daha hassas olduğundan bakımlarına daha çok dikkat etmek gerekir. Sert madde ve basınç altında kırılma tehlikesi olabilir. Uygun şekilde bakılmadığında, beslenme ve diş fırçalama alışkanlıklarına bağlı olarak lekelenme görülebilir. Özellikle koyu renkli sıvılardan kaçınmak gerekir. Bu uygulama herkes için uygun değildir; ancak bazı hastalar için ideal bir seçenektir. Tedavi süresi, metal diş tellerine kıyasla uzun sürebilir.
Lingual Diş Teli Nedir?
Lingual diş telleri, dişlerin iç tarafına yerleştirilir ve metalden yapılmaları bakımından geleneksel metal diş tellerine benzer. Bu yöntem, en az kullanılan tekniktir; çünkü özel teknik ve yöntemler gerektirir. En büyük avantajı, diş arkasına gizlendiği için kolayca görünmez, bu nedenle görünmez diş teli olarak bilinir. Her durumda kullanılamaz ve kullanımı diğer yöntemlere kıyasla zordur. Temizlemesi zorlayıcıdır ve dil ile direkt temas halinde olduğundan dilde tahriş yaratma olasılığı yüksektir. Bu nedenle özel bakım gerektirir. Ayrıca geleneksel diş tellerinden daha az etkili olabilir ve istenilen diş dizilimi için uzun bir süre gerekir. Diş tellerinin dilin hareket alanında olması nedeniyle belli bir süre konuşmanızı da önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak bu durum genellikle birkaç hafta sonra ağzınız diş teline alıştıkça kaybolur. Diğer diş teli uygulamalarından daha pahalı bir tedavidir.
Şeffaf Plak Diş Teli Nedir?
Halk arasında “şeffaf plak diş teli” olarak bilinen şeffaf plaklar aslında tel değildir. Telsiz ortodonti yöntemi olan şeffaf plaklar, braket ve telleri içermez, bunun yerine dişlerin üzerine takılan özel yapım şeffaf termoplastik bir malzemeden yapılır. Bu şeffaf hizalayıcılar, neredeyse görünmezdir. Şeffaf (porselen) diş telinden tamamen farklı bir uygulamadır ve tel yerine plak kullanılır. Genellikle küçük veya orta düzey diş problemlerinde tercih edilir. Çıkarılabilir olduğu için diş fırçalama ve diş ipi kullanmanızı engellemez. Yeme ve içme konusunda daha fazla özgürlük sağlar.
Şeffaf plaklar, diş teli ve braket içermediği için diş teli batması veya yanak tahrişine neden olmaz. Uygun şekilde bakılmazsa plaklar lekelenebilir veya hasar görebilir. Yanlış hizalanmış dişlere sahip, dişler arasında boşluklar bulunan ve çene hizalama sorunu olmayan bireyler için tercih edilir. Bunun yanı sıra diş teli kullanan ve sonrasında sadece bir rötuşa ihtiyaç duyan hastalar için de kullanılabilir. Gençlerde ve yetişkinlerde yaygın olarak tercih edilen bu uygulama, daha karmaşık problemler veya kapsamlı tedaviler söz konusu olduğunda diş tellerine kıyasla önemli sınırlamalara sahiptir. Bazı durumlarda diğer diş teli uygulamalarından daha hızlı sonuç verir. Bu sayede daha az diş hekimi kontrolü gerektirir. Plakların çıkarılması ve değiştirilmesi kolaydır. Bununla birlikte maliyeti geleneksel yöntemlere göre yüksektir.
Kendinden Kapaklı Diş Teli Nedir?
Kendinden kapaklı diş teli, görünüm ve işlev bakımından geleneksel metal ve porselen diş tellerine benzer; ancak telleri tutmak için elastik bantlar yerine metal tırnakçık veya kapakçıklar kullanılır. Böylece her zaman aktif olan bir kapı mekanizmasıyla geleneksel yollara göre dişleri daha hızlı hareket ettirir. İki tür kendinden kapaklı braket bulunur: aktif braketler ve pasif braketler. Aktif braketler, ark teline baskı yapan ve dişleri hareket ettirirken onları her zaman aktif tutan kayan bir yaylı klips mekanizmasına sahiptir. Pasif braketler, ark teline baskı yapmayan ve bu nedenle hareket sağlamadan, dişleri tutmak için kullanılan kaydırma mekanizmasına sahiptir.
Kendinden kapaklı diş telleri sayesinde tel batması ve besin birikmesinin daha az olması sağlanır. Sonuç olarak diş tellerinde sürtünme daha da azalır ve bu nedenle metal veya porselen diş tellerinden daha az ağrı verir. Kapaklı diş teli uygulamalarında kişilerin tel ve diş temizliği nispeten daha kolaydır. Kapaklı diş telleri, metalden veya porselenden üretilebilmelerine rağmen her hasta için uygun olmayabilir. Genellikle daha pahalıdır ve dışarıdan görülebilir. Bu sebeple estetik kaygı yaşayan hastalar tarafından tercih edilmeyebilir. Ayarlanmaları kolay olduğundan diş randevularınız daha kısa sürer ve bu sebeple uzun süre hareketsiz oturmaktan rahatsız olan hastalar için iyi bir seçenektir.
Sosyal hayatınızı etkileyen unsurlardan biri olan dişler, genel sağlığınızı sürdürmede de önemli bir yere sahiptir. Ağız ve diş sağlığınızın yanı sıra estetik kaygılarınızı iyileştirmek küçük dokunuşlarla mümkündür. Diş hekiminizle size en uygun tedaviyi seçerek diş problemlerinizin gülmenize engel olmasına izin vermeyin.
* Bu içeriğin geliştirilmesinde İsü Dent Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde ISUDENT’de tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.