Çocuklarda ve Bebeklerde Diş Çıkarma

Doğumuyla birlikte tüm dokuları büyümeye başlayan bebeklerin, diş gelişimi de başlamış olur. Diş çıkarma serüveni, diş eti içindeki gelişim sürecini tamamlayan süt dişlerin çıkmaya başlaması ile kendini gösterir. Bu da genellikle bebeğin 4.-7. ayları arasında gerçekleşir. İlk olarak alt çenedeki ön kesici dişler, daha sonra da üst çenedeki ön kesici dişler çıkar. Bebek 3 yaşına geldiğinde 20 adet süt dişi tamamen çıkmış olur. Ebeveynlerin de en sancılı zamanlarından biri olan bebeklerin diş çıkarma döneminde çok fazla belirtiler ve şikayetler oluşur. Diş çıkarma dönemindeki semptomlar, bebekten bebeğe değişse de, aşağıda bahsedeceğimiz durumlar, genel olarak diş çıkaran bebeğin ve annenin deneyimlediği fizyolojik bir durumdur.

Bebeklerde Diş Çıkarma Belirtileri Nelerdir ?

Bebeklerin diş çıkarma süreci annelerin en çok merak ettiği ve heyecanla takip ettiği bir dönemdir. Bu dönem anneler için heyecan verici olsa da bebekler bu süreçte çok sakin kalmayabilir. Bebeklerin diş çıkarırken annelerine en çok ipucu verdikleri durumları aşağıdaki gibidir:

• Genel huzursuzluk, sinirlilik hali ve sık sık ağlama krizleri
• Artan tükürük salgısı. Buna bağlı olarak, geniz akıntısı ve öksürüğün başlaması
• Ağız çevresinde tükürükten dolayı oluşan kızarıklık, döküntü, cilt tahrişi ve kuruluğu
• Ellerini, parmaklarını ve özellikle sert cisimleri ağzına götürme durumu
• Bağışıklık direncinde düşme ve sık hastalanma
• Uyumayı reddetme ve uykudan sık sık uyanma hali
• Beslenmeyi reddetme ve iştahsızlık
• Diş eti hematomu denilen diş etinin kanaması durumu
• Kulağı çekiştirmek ve yanağı kaşımak
• Diş eti enflamasyonu ve ağrı hali. Çıkma aşamasındaki diş, diş etine zarar vererek ağrıya sebep verebilir.

Diş Çıkarma Evleri

Bebeklerin diş çıkarma evreleri bebekten bebeğe farklılık gösterebilir. Genel olarak 4. ve 7. aylarda diş çıkmaya başlasa da, bazı bebeklerde bu durum değişkenlik gösterir. Diş çıkarma evresinde; bebeğin kişisel özellikleri, ailevi yatkınlık, genetik faktörler, beslenme alışkanlıkları gibi etkenlere bağlı, erken çıkma yada gecikme yaşanabilir. Genel olarak süreci incelediğimizde diş çıkarma evleri ortalama olarak şöyledir:

• Üst ve alt kesici dişler 6-12 ayda çıkar, 7-8 yaşlarında düşer
• Üst ve alt köpek dişler 18-24 ayda çıkar, 10-11 yaşlarında düşer
• Üst ve alt 1. süt azı dişler 12-18 ayda çıkar, 9-10 yaşlarında düşer
• Üst ve alt 2. süt azı dişleri: 24-30 ayda çıkar, 11 yaşında düşer
• Daimi 1. azı dişleri ise 6 yaşında çıkar ve bu yaştan itibaren ağızda çıkan ilk kalıcı diş olur.

Diş Çıkarma Döneminde Rahatlatıcı Öneriler

Diş çıkarma döneminde, doktorların ve diğer sağlık profesyonellerinin birçok tedavi yöntemleri ve önerileri olur. Bunlar kimi zaman ilaçlar olurken kimi zamanda bebeği ve çocuğu rahatlatacak farklı uygulamalardır. En etkili yöntem, annenin bebeğine sık sık sarılıp onu rahatlatması olsa da yine de anneler tarafından en çok uygulanan rahatlatıcı yöntemler vardır. Onlardan bazıları şöyledir:

• Soğuk bir gazlı bez veya temiz bezle diş etlerine masaj uygulamak. Bu masaj çocuğu rahatlatırken, diş etlerindeki ödeme ve kızarıklığa iyi gelip, ağrıyı da azaltacaktır.
• Bebeğin eline verilen diş kaşıyıcılar ve bebek diş fırçaları, masaj yapma etkinliği açısından onları rahatlatacaktır. Ancak bu ürünlerin BPA (bisfenol a) içerikli olmamasına dikkat edilmelidir.
• Meyve sebzeleri soğutarak veya dondurarak özel bebek filelerinde bebeğe vermek. Bu hem onların diş yangısına iyi gelecektir, hem de bu meyve ve sebzelerden vitamin-mineral almalarını sağlayacaktır
• Annenin kendi sütünü sağıp, uygun kalıplarda dondurması ve bebeğine vermesi yine en sağlıklı diş rahatlaması yöntemlerinden biridir.
• 6 aydan büyük bebeklere, kontrollü bir şekilde serinletilmiş su vermek rahatlatıcı etki sağlayabilir.

Diş Çıkarma Döneminde Emzirme Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Diş çıkarma döneminde de bebeğini emziren anneler, bebeklerinin küçük, sivri dişleriyle ısırması sonucu meme ucu hassaslaşabilir veya mastit denilen memede şişliğe, yaraya dönüşen durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumda bazı annelerde emzirme korkusu oluşabilir. Ancak, dişleri yeni filizlenen bebeği emzirmek zor olsada bunun üstesinden gelinebilir. Bebekler diş çıkarırken rahatlama ve kaşıntı hislerini biraz olsun dindirmek için bu süreçte daha çok emme isteği duyabilirler. Bazı bebeklerde ise, diş etleri şiştiği ve damakları ağrıdığı için emmek istemez ve beslenmeyi reddedebilirler. Bu durumda anne, gerekli önlemleri alarak, bebeği sütten kesmemeli, emzirmeye devam etmelidir. Annenin bu süreçte alabileciği önlemlere birlikte göz atalım.

• Meme ucuna, emzirme aralarında bakım kremleri uygulamak
• Emzirme öncesi bebeğin hararetini alması için diş kaşıyıcı vb. gereçler vermek
• Emzirmeye başlamadan önce ellerini soğuk suyla yıkayıp bebeğin damağına parmak masajı yapmak
• Göğüs ucuna yerleştirilen, meme ucu koruyucu olarak bilinen silikon yada kauçuk yapılı göğüs ucu koruyucusu kullanmak
• Emzirme sonrası gümüş yada silikon malzemeden yapılmış göğüs kalkanı kullanmak
• Emzirme pozisyonlarının değiştirmek
• Anne sütünü sağarak biberonla vermek

gibi önlemler, bebeğin ısırma içgüdüsü azaltır yada oluşmuş yaraların iyileşmesine katkı sağlar.

Diş Çıkarma Döneminde Bebekler İlaç Kullanır Mı ?

Çocuklarda ve bebeklerde diş çıkarma süreci ne kadar zor geçsede bu durumun geçici bir dönem olduğu ve kalıcı hasar bırakmayacağı unutulmamalıdır. Bazı çocuklarda çok fazla şikayet olmazken, bazı çocuklarda süreç sancılı geçebilir. Böyle durumlarda, çocuk doktorlarının ve çocuk diş hekimlerinin önerdiği bazı diş jelleri bulunmaktadır. Ancak bunların benzokain ve lidokain içermeyen jeller olmasına dikkat edilmelidir. Bu anestezik etkili ilaçlar çocuğa ciddi yan etkiler yapabilir. Doktorlar tarafından, genellikle bitkisel içerikli diş jelleri ve 6 aya kadar olan bebeklerde parasetamol grubu, 6 aydan büyük bebeklerde ise ibuprofen etken maddeli bazı ağrı kesici-ateş düşürücü şurup ve fitiller önerilir.

Bebeklerde Görülen Yüksek Ateşin, Diş Çıkarmayla İlgisi Var Mıdır ?

Halk arasında yaygın olarak inanılan, bebeklerde ve çocuklarda görülen yüksek ateşin diş çıkarma dönemiyle alakalı olduğudur. Ancak yapılan araştırmalarda, yüksek ateşin diş çıkarmayla ilişiği olduğu kanısının anlamlı bir karşılığı yoktur. Bebeklerin diş çıkarma dönemlerinde bağışıklığının düşmesi ve her şeyi ağızlarına götürme dürtüsü onları bakterilere karşı açık hale getirir ve enfeksiyonlara yol açar. Bu da kendini en çok yüksek ateş olarak gösterir. Bununla beraber; ishal, kusma, deri döküntüsü ve kızarıklık, burun akıntısı şikayetleri diş çıkarma durumuyla doğrudan ilgili değil, bebeğin diş çıkarma dönemindeki düşen bağışıklık direnciyle alakalı bir durumdur.

Bebeklerde Ve Çocuklarda Diş Sağlığı

AAPD (Amerika Pedodonti Derneği) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi kuruluşlar bebeklerde ilk muayenenin, dişler çıkmaya başladıktan yani 6-12 ay arası olması gerektiğini söyler. Bu süreçte yapılan diş hekimi ziyaretleri hem sağlıklı diş gelişimi, ve diğer ağız diş bakım alışkanlıkları için önem taşır. Çocuklar, küçük yaşlarda ağız ve diş bakımı konusunda çok iyi olmazlar. Anne ve babanın tutumu, özellikle diş fırçalama konusunda önemlidir. Henüz süt dişleri yeni çıkmış bebeklerin dişleri fırçalanmasa da temiz bir gazlı bezle silinmeli, olabilecek çürüklerin ve diş problemlerinin önüne geçer. 1 yaşından sonra ise bebeklere uygun kıl yapısında ve yumuşak diş fırçaları kullanılarak diş temizlikleri sağlanır. Çocuklar 2 yaşına geldiklerinde kendi başlarına diş fırçalarını tutabilir ve uygun bir diş macunuyla dişlerini fırçalayabilirler. Erken yaşlarda başlanan diş fırçalama eylemi ileriki yaşlarında alışkanlık kazanmalarını sağlar. Fırçalama alışkanlığına ek olarak çocuk diş hekimlerinin uyguladıkları bazı koruyucu tedavi yöntemleri vardır. Bu yöntemler ise:

• Florür uygulaması. Özel bir kalıba konulan florürlü jel veya solüsyonun birkaç dakika kadar ağızda uygulanması.
• Fissür örtücü. Dişleri çürükten korumak için, azı dişlerindeki girintili çıkıntılı çukurları dolduran plastik esaslı malzemelerdir.
• Yer tutucu uygulaması. Zamanından önce kaybedilen süt dişlerin yerine daimi diş gelinceye kadar konulan nesne.

Bebeğinizin diş çıkarma döneminde karşılaştığınız sağlık problemleri ve belirli aralıklarla yapılması gereken diş muayeneleri için bir sağlık kuruluşuna başvurabilir, diş çıkarma dönemiyle ilgili tüm sorularınıza cevap alabilirsiniz. Bu süreçte yapılacak muayeneler ileride bebeğinizin daha sağlıklı ağız ve diş yapısına sahip olması açısından önemlidir. Sizde çocuğunuzun diş muayenesi için randevu oluşturmayı ihmal etmeyin.

* Bu içeriğin geliştirilmesinde İsü Dent Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde ISUDENT’de tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.