Çene alt ve üst çene kemiği olmak üzere iki kemikten oluşan ve ısırmayı, çiğnemeyi sağlayan kemik yapısı olarak tanımlanır. Normal bir insanın gelişiminde diş, çene ve yüz yapıları bir denge içindedir. Bu dengede çeşitli nedenlerle çene yapısında ortodontik bozulmalar meydana gelebilir. En sık görülen bozulmalardan biri çene geriliğidir. Alt çene daha az geliştiğinde ve üst çene daha fazla geliştiğinde çene geriliği görülebilir. Tıp dilinde retrognath inferior olarak ifade edilen alt çenenin gerilemesi, bir dizi farklı nedenden dolayı gelişebilir. Bir uzman tarafından teşhis edilen çene geriliği, ortodontik uygulamalar ve cerrahi işlemlerle giderilebilir. Peki çene geriliği nedir? Çene geriliği belirtileri nelerdir? Çene geriliği neden olur? Çene geriliği tedavisi nedir? Tüm soruların cevapları için yazımızı okuyabilirsiniz.
Çene Geriliği Nedir?
Çene yapısının zamanla çeşitli nedenlerden dolayı değişip farklı bir yapıyı ortaya çıkarmasıyla çene geriliği meydana gelir. Çene geriliği alt çenenin geride kalmasıyla veya üst çenenin geride kalmasıyla hem alt hem üst çenede meydana gelebilen bir ortodontik problemdir. Alt veya üst çenede oluşabilen bu gerilik bazen hem alt hem üst çenenin bozukluğuyla ortaya çıkabilir. Çene geriliği estetik problemler yaratabileceği gibi çiğneme sorunları, eklem rahatsızlıkları gibi ciddi problemlere de sebep olabilir. Çene geriliği genellikle ortodontik ve cerrahi işlemlerle çözülebilen bir hastalıktır.
Çene Geriliği Belirtileri Nelerdir?
Çene geriliği olan bireylerin çene yapısında gözle görülür bir değişiklik gözlemlenmektedir. Çene geriliğine sahip olan kişiler, yan profilden bakıldığında kavisli bir yüz tipine sahiptir. Bu kişilerde yüzün dikey yüksekliği kısadır. Burun solunumu yerine ağız solunumu yaparlar. Ağız solunumu yaptıklarından dolayı diş etlerinde problem yaşayabilirler. Alt çene geriliği belirtileri olarak çene ve çene eklemlerinde çiğneme, ısırma, yutma, konuşma sorunları ve kronik ağrı görülebilir. Çene geriliği yaşayan bireylerde yemek yeme ve konuşma ile ilgili sıkıntılar çekebilir, çene ve çene eklemlerinde ağrı yaşayabilir. Bazı durumlarda alt ön dişler üst damağa temas eder. Bu durumda diş etlerinde deformasyonlar görülebilir. Bu belirtiler sonucunda hastanın yaşam kalitesi düşer. Çene geriliği tespit edildiği anda tedaviye başlanmalıdır.
Çene Geriliği Nedenleri Nelerdir?
Çene geriliği genetik nedenlerle meydana gelebileceği gibi büyüme çağında geçirilen travma sonucu veya doğum sırasında uygulanan yanlış yöntemler çenenin gelişememesine ve bunun sonucunda ise çene geriliğine sebep olabilir. Bunların dışına çene geriliği nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Annenin hamilelik sırasında kullandığı ilaçlar
- Romatoid artrit (eklem romatizması)
- Üst çene darlığı
- Parmak emme alışkanlığı
- Alt dudak emme alışkanlığı
- Çene bölgesini etkileyebilecek yüz travmaları
- Malforme diş varlığı
- Üst çenenin dar olması
- Ağız solunum bozuklukları
- Anormak kas fonksiyonları
Çene geriliğini önlemek için küçüklük döneminde alınacak önlemler çok önemlidir. Bebeğin sürekli sırt üstü yatması, yanlış nefes almasına ve alt çenenin geri çekilmesine neden olur. Alt çenenin gerilemesi, uzun süreli emzik kullanımı sonucunda meydana gelebilir. Çenelerin konumu açısından dil ve damak anatomisine uygun emzik kullanılması önemlidir. Kalıtsal olmadıkça çevresel şartların sebep olduğu çene geriliği bebeklik döneminde gerçekleşir, bu nedenle bu dönemde alınacak önlemler çok önemlidir.
Çene Geriliği Tanısı Nasıl Konulur?
Çene geriliğinin klinik olarak teşhis edilmesi kolaydır, çünkü görsel muayene hastanın yüzündeki anormalliği ortaya çıkarır. Bu muayene sırasında doktor hastanın hem ağız içini hem ağız dışını inceler. Ancak bu tür hastalar için teşhis koymaktan ziyade hastalığın şiddetini belirlemek ve sorunun kaynağını bulmak daha önemlidir. Çünkü görsel incelemede çene geride gibi görünse de sebep çenenin geride olması değil de, üst çenenin önde olması olabilir. Bu gibi durumları önlemek, hastalığın derecesini belirlemek ve buna uygun tedavi planını uygulamak için ortodontik teşhisler geliştirilmiştir. Dişlerin uyumluluğunu daha iyi değerlendirmek için hastaya ağız içi ölçümler yapılır. Dişlerin boyutları ve kapanış ilişkileri belirlenerek ölçümlerle daha doğru hale gelir. Çenenin ileri veya geriliği olması durumunda gerekli tüm tetkikler, testler ve filmler ile tespit edilir ve sonuçlara göre bir uzman tarafından tedavi planı tasarlanır ve hasta ile paylaşılır. Hastanın onayı alındıktan sonra işlemlere başlanır.
Çene Geriliğinin Tedavi Yöntemleri
Çene geriliği ile ilgili tedavi çalışmaların temel amacı, optimal pozisyonda olması gereken alt ve üst çeneyi hizalamaktır. Çene geriliği olan hastalarda konuşma ve rezonans bozuklukları sık görülür. Günlük yaşamlarını da olumsuz etkileyen bu durumu uzun vadede çözmek için birden fazla tedavi yöntemi uygulanabilmektedir. Bu tedaviler ortognatik (çene) cerrahi tedavi ve ortodontik tedavidir. Çene geriliği tedavileri yetişkinlerde ve çocuklarda farklılık gösterir.
Çocuklarda Alt Çene Geriliği Tedavisi
Tedavinin en etkili olacağı dönem iskeletsel büyüme döneminde olan çocuklardır. Alt çene geriliği tedavisine çocuklarda genellikle 11 ile 13 yaşları arasında başlanır. Uzman hekim hastanın röntgenini gördükten sonra tedavi planına karar verir. Çocuklarda alt çene geriliğinde çeneyi öne doğru taşıyacak apareyler kullanılmaktadır. Bu apareyler birden fazla çeşitte bulunmaktadır. Doktor hastanın yaşına ve diş yapısına göre kullanacağı apareyi belirler. Bu apareyler dişlere ve çeneye baskı uygulayarak eklem ve çenenin doğru yönde büyümesini sağlar. Alt çene geriliği aparatı hastanın takıp çıkarabileceği ya da sabit bir şekilde olabilmektedir. Kullanım süresi çocuğun diş yapısına ve dişin bozukluğuna göre değişim gösterebilir.
Yetişkinlerde Alt Çene Geriliği Tedavisi
Yetişkinlerde ise tedavi daha farklıdır. Bu tedavide önemli olan durumun şiddetidir. Çene geriliği oldukça belirginse ve estetik sorunlara neden oluyorsa ortognatik ameliyatlar düşünülür. Ortognatik cerrahi, genel anestezi altında bir estetik cerrah veya bir ağız, diş ve çene cerrahı tarafından ortodontik tedavinin belirli bir aşamasında diş telleri çıkarılmadan gerçekleştirilir. Alt çenedeki kusuru gidermek için kemik dokusu kesilir ve çene sabitlenerek olması gereken yere hareket ettirilir. Tedavi sonucunda hasta belli bir iyileşme sonrasında sağlığına kavuşur ve kısa sürede günlük hayatına dönebilir. Bir süre ortodontik tedaviden sonra işlemler tamamlanır. Profilin görünümü değişmemişse veya estetik profil hafif ve kabul edilebilir ise kamuflaj tedavileri düşünülebilir. Kamuflaj tedavisi, dişlerin orantılarını düzelterek iskelet problemlerini hafifletmek için kullanılır. Tedavi sonunda hastanın yaşam kalitesi ve fiziksel görünümünde iyileşme ile birlikte hastanın özgüveni artar.
Üst Çene Geriliği Tedavisi
Üst çene geriliğinde ise çocuklarda üst çenede dişler için kemikli bir kesi yapılarak üst çene dişler ve damak ile birlikte hareket ettirilir. Üst çene istenilen miktarda öne alınır ve titanyum mini vidalarla sabitlenir. Yetişkinlerde ise üst çene tedavisi cerrahi tedavi ile beraber düzeltilir.
Diş Teli Çene Geriliğini Düzeltir Mi?
Çene geriliğinde en çok merak edilen sorulardan biri ise diş telinin bu problemin tedavisi olup olmadığıdır. Diş telleri yardımı ile belli bir yaşa kadar çene yapısı düzeltilebilir. Büyüme dönemini tamamlamış hastalar diş teli taktığında çene yapıları istenilen dizilişi sağlayamayabilir. Diş teli tedavisi genellikle büyüme döneminde olan hastaların diş ve çene bozukluklarını tedavi etmek için kullanılır.
Eğer siz de kendinizin veya çocuğunuzun çene geriliği yaşadığını düşünüyorsanız mutlaka uzman bir hekime danışmanız gerekmektedir. Doktorunuzun belirlediği tedavi yöntemiyle çene geriliği problemini çözebilir ve hem estetik açıdan daha özgüvenli hissedebilir hem de yaşam kalitenizi artırabilirsiniz.
* Bu içeriğin geliştirilmesinde İsü Dent Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde ISUDENT’de tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.